«راهحلهای کنونی انگیزه کافی برای بخش خصوصی ایجاد نمیکند». این جمعبندی محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه درخصوص چرایی عدماستقبال بخش خصوصی ایران برای در اختیار گرفتن و سرمایهگذاری روی پروژههای عمرانی ناتمام است.
او که دیروز برای ارائه توضیح به نمایندگان در مجلس حاضر شده بود، گفت: مجلس باید شرایط واگذاری طرحهای عمرانی به بخش خصوصی را تسهیل کند. درخواستی که با پاسخ علی لاریجانی رئیس مجلس مواجه شد که اظهار کرد: مجلس آماده است درصورت نیاز اختیارات قانونی را به دستگاههای اجرایی بدهد. براساس گزارش مستند سازمان برنامه و بودجه برای تکمیل بیش از ۸۰هزار پروژه عمرانی ملی و استانی نیمهتمام بیش از ۴۰۰هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است که درصورت تأمین آن بیش از ۱۲سال طول خواهد کشید تا پرونده این پروژههای زخمی و ناقصالخلقه بسته شود. دیروز نوبخت در نشست علنی مجلس با اشاره به اراده مشترک قوای مقننه و مجریه برای واگذاری طرحهای عمرانی، اقدامات انجام شده را قابلقبول اما ناکافی دانست و از نمایندگان خواست تا اجازه دهند منابع صندوق توسعه ملی در قالب تسهیلات به بخش خصوصی داده شود تا آنها انگیزه کافی برای مشارکت در اجرای پروژههای ناتمام داشته باشند. او البته به محافظهکاری مدیران دولت بهدلیل نوع نظارت بر عملکرد آنها در واگذاری طرحهای عمرانی اشاره و تأکید کرد: ممکن است مدیر دستگاه بگوید من تنها ۲سال در این پست هستم چرا طرح را واگذار کنم و بعد دستگاه نظارتی بگوید قدری از آن کم یا زیاد بوده، در واقع ممکن است مدیران یا کارشناسانی ترس این را داشته باشند که مورد مواخذه قرار گیرند.
مجلس در کنار دولت
به گزارش ایرنا، علی لاریجانی، رئیس مجلس از دولت خواست تا واگذاری طرحهای عمرانی نیمهتمام به بخش خصوصی با شتاب بیشتری دنبال شود. وی گفت که مجلس آماده است درصورت نیاز، اختیارات قانونی را به دستگاههای اجرایی بدهد. البته او میزان بودجه لازم برای تکمیل پروژههای ناتمام را ۶۰۰هزار میلیارد تومان برآورد و تصریح کرد: با شرایط موجود این تکلیف قانونی به نتیجه نمیرسد بنابراین عقلایی است که از ابتدا پروژههای نیمه کاره را واگذار کنیم و دولت بار آن را تحمل نکند. او خطاب به نوبخت افزود: باید بپذیرید یک مقداری دیر در این زمینه اقدام کردید، مجلس ۳ الی ۴ سال است که میگوید این طرحها را در اختیار بخش خصوصی قرار دهید، هماکنون که این کار را کردهاید هرگونه کمکی برای این موضوع بخواهید مجلس آماده است به دولت کمک کند. رئیس مجلس در پاسخ به درخواست رئیس سازمان برنامه و بودجه برای استفاده از منابع صندوق توسعه ملی هم اظهار کرد: این کار نیاز به اذن رهبر معظم انقلاب دارد چرا که خارج از اساسنامه صندوق است و اگر در موضوع واگذاری طرحهای عمرانی نیاز به قانون وجود دارد، لایجه بیاورید.
چالش بخش خصوصی و طرحهای ناتمام
حسین سلاحورزی-نایبرئیس اتاق ایران : موضوع واگذاری طرحهای عمرانی و تملک داراییهای دولتی ازجمله تکالیف دولت براساس قوانین مصوب مجلس است و براساس ماده ۲۷قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۲۶اسفند ۱۳۹۳، اختیار واگذاری طرحها به دولت داده شد و از سوی دیگر بخش خصوصی هم انگیزه کافی برای مشارکت در اجرای طرحهای عمرانی را داشت. براساس قانون یادشده مقرر بود تا دستورالعمل شفاف و روشنی در سازمان برنامه و بودجه تدوین و به تصویب شورای اقتصاد برسد که متأسفانه سازوکار و فرایندی که در این دستورالعمل پیشبینی شده، پیچیدگیها را افزایش داد. بهطور کلی طرحهای نیمهتمام به دو دسته خودگردان و غیرخودگردان تقسیم میشوند و در طرحهای خودگردان بخش خصوصی از طریق سرمایهگذاری و تملک اصل طرح، بهرهبردار تلقی میشود و سود سرمایهگذاری خود را بهدست میآورد که در اینگونه طرحها شاهد مقاومت بدنه اجرایی دستگاههای مسئول و متولی هستیم بهگونهای که بخش خصوصی را خسته و ناامید کردهاند. در ارتباط با طرحهای ناتمام غیرخودگردان هم البته مشکلات زیادی وجود دارد که برای بخش خصوصی انگیزهای باقی نمیماند چرا که در این طرحها، هدف قانونگذار صرفه و بازده اقتصادی نبوده و بخش خصوصی پس از اجرا، طرح را به دستگاه مربوطه تحویل میدهد. آییننامهای که تدوین و تصویب شده، یک آییننامه سختگیرانه است و فرایند قیمتگذاری و یا احراز صلاحیت افراد متقاضی از سوی بخش خصوصی بهگونهای است که بر پیچیدگیها افزوده است. درحالیکه اگر دولت و مجلس بستر واگذاری این طرحها را شفاف و تسهیل کنند، بخش خصوصی میتواند با تأمین منابع داخلی و خارجی سریعتر و بهتر این طرحها را به سرانجام برساند.