استان کهگیلویه و بویراحمد در یک نگاه

استان کهگیلویه و بویراحمد با مساحت ۱۶۲۶۴ کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران قراردارد. این استان از شمال با استانهای اصفهان و چهارمحال بختیاری از شرق با فارس از جنوب با فارس و بوشهر و از غرب با خوزستان همسایه است.

جمعیت استان برپایه سرشماری مرکز آمار ایران درسال ۱۳۹۰ برابر با ۶۵۸۶۲۹ نفر می باشد.

استان کهگیلویه وبویراحمد سرشار از ذخایر و منابع آبی بی نظیر با پوشش گیاهی فراوان و جنگل های گسترده دارای دو اقلیم آب و هوایی متفاوت می باشد.

این استان پر آب ترین منطقه جنوب غربی ایران و دومین تولید کنند آب کشور قلمداد می شود.

از جاذبه های طبیعی استان کهگیلویه وبویراحمد به منابع آبی، رودخانه های پر آب، آبشارهای  زیبا،  پوشش گیاهی بی نظیر، با تنوع بسیار از درختان مختلف جنگلی به همراه گونه های جانوری متعدد می توان اشاره کرد.

از ویژگی های ارزشمند اقتصادی استان می توان به جایگاه رفیع استان دربخش صنعت نفت اشاره نمود. بنا برآمارهای رسمی کشور ۲۵ درصد نفت کشور از میادین نفتی  این استان استخراج می شود. از این رو استان کهگیلویه و بویراحمد را می توان یکی از مناطق بسیار مهم و دومین تولید کننده نفت کشور قلمداد کرد.

استان کهگیلویه و بویراحمد دارای بزرگترین معدن فسفات به همراه معادن سیلیس، گوگرد، مس، سنگ های تزئینی به همراه ذخایر عظیم خاکهای نسوز و صنعتی کشور است، این استان با وجود منابع آبی فراوان و اقلیم بی نظیر، سد خاکی شاه قاسم  و سد بزرگ کوثر به همراه سایر زیر ساخت های صنعتی  شرایط  مناسبی  جهت رشد و توسعه و سرمایه گذاری گسترده دربخش صنعت و معدن را فراهم آورده است.

این استان برخوردار از هزار گونه  گیاهی، حدود شصت درصد کل تیره های گیاهی کشور و ۲۵ درصد تیره های گیاهی شناخته شده  در جها ن را داراست. مساحت جنگلهای استان شصت درصد مساحت کل استان است که از این حیث مقا م اول کشور را داراست. در مورد بناهای تاریخ و باستانی استان می توان به جاذبه های باستانی استان  مربوط به ادوار ایلامی،  اشکانی، هخامنشی، ساسانی و اسلامی اشاره کرد.

هم مرز بودن استان کهگیلویه وبویراحمد با استان بوشهر از ویژگی های برجسته ای است که امکان دسترسی آسان و سریع استان به خلیج فارس و آب های آزاد را فراهم آورده است.

تاریخ کهگیلویه و بویراحمد

بر اساس اطلاعات کتاب حدود العالم در نیمه دوم سده چهارم هجری قمری اولین بار به کوه ها و مناطق کوهستانی این منطقه کوه جیلو یاگیلو گفته شد. (حدود العالم،ص ۳۲)

همچنین ایل بویراحمد از دوره تیموری نام خود را با شجاعت و جسارت به میان آورده است. در دوره قاجاریه این ایل قدرت فراوانی کسب کرده سپس در دوره پهلوی اول و دوم طی دو نبرد سنگین خصوصا جنگ تنگ تامرادی را رقم زده و همین امر باعث گردید که از سال۱۳۴۲خورشیدی به بعد این منطقه به فرمانداری کل تبدیل شده و رسماً نام کهگیلویه وبویراحمد اطلاق شود و سر انجام در خرداد ماه ۱۳۵۵به استان تبدیل گردید.

طبق آخرین تقسیمات کشوری دارای ۷ شهرستان، ۱۷ بخش و۴۳ دهستان میباشد.

وضعیت جغرافیایی و طبیعی

استان کهگیلویه وبویراحمد با جمعیتی افزون بر ۶۵۰۰۰۰ تن و مساحتی حدود ۱۶۲۶۴ کیلومترمربع واقع در ادامه سلسله جبال زاگرس درجنوب غربی ایران قراردارد،که از شمال به استان چهارمحال وبختیاری، ا ز جنوب به استانهای بوشهر و فارس و از شرق به استانهای اصفهان و از مغرب به استان خوزستان محدود میشود این استان سرشار از ذخایر و منابع آبی بی نظیر با پوشش گیاهی فراوان و جنگلهای گسترده دارای دو اقلیم آ ب وهوایی متفاوت می باشد.

کهگیلویه وبویراحمد استانی است که به معنای واقعی دارای ۴ فصل بوده و بدلیل شرایط ویژه جغرافیایی دارای تنوع آب وهوای خاصی می باشد. بطور مثال درحالی که درفصل سرد زمستان بخش وسیعی ازشهرستانهای بویراحمد ودنا زیر انبوهی از برف قرار دارد، همزمان انواع میوه و سبزیجات درگچساران یافت میشود.

رودخانه های پرآب، قله های بزرگ و برف گیر، دامنه های زیبا، کوه های سر به فلک کشیده، جنگلهای انبوه و دشت های حاصلخیز از جاذبه های طبیعی و توریستی این استان است، ازنظرمیزان منابع آب جاری این استان پس از خوزستان دارای مقام دوم کشوری بوده است و از نظرپوشش های جنگلی پس از شمال کشور در جایگاه دوم قرار دارد. باید به شرایط خاص ذکرشده استان از حیث آب وهوایی و اقلیمی، اکوتوریسم را اضافه کرد. زیرا تنوع زیستی و جاذبه های اجتماعی وفرهنگی خود عاملی برای جذب گردشگر شده است بطوریکه همه ساله تعداد زیادی گردشگر داخلی وخارجی به این استان آمده و ضمن استفاده از مواهب طبیعی، از نزدیک با آداب و رسوم عشایر این منطقه از کشور آشنا می شود.

رودخانه ها

 درحالی که ۱۸۰ رودخانه مهم درکشور شناسایی شده اند دراستان کهگیلویه وبویراحمد چهار رودخانه مهم دارای شناسنامه وجود دارد.

این رودخانه های مهم که بشار، مارون، زهره و خیرآباد نام دارند درحوزه آبریز خلیج فارس قرار دارند.

استان داری سه حوضه آبریز اصلی بنامهای حوضه آبریز خرسان، شامل رودخانه های بشار و مارون، حوضه آبریز زهره و خیرآباد شامل رودخانه های زهره، خیرآباد و شمس عرب و حوضه آبریز مارون شامل رودخانه جن، بابا احمد، تخ، لیرآب و لوداب می باشد.

ازجمله سدهای استان به سد کوثر و سدشاه قاسم می توان اشاره کرد.

جنگل ها

 بررسی اجمالی نشان می دهد که ۷۲ گونه درختی متعلق به ۳۰ خانواده درجنگلهای منطقه  وجود دارد که ترکیب درهم آنها سبب تنوع جامعه جنگلی منطقه شده است.

تنوع درختان جنگلی به گونه ای است که ۸۰ درصد آن زیر پوشش گونه غالب بلوط ایران و ۲۰ درصد باقیمانده شامل درختان و درختچه هایی نظیر بنه (پسته وحشی )، کیکم، بادام کوهی، زالزالک، شن (پلاخور)، گلابی وحشی، زبان گنجشک، ارس، دافنه و … میباشد.

 باغبانی

با توجه به تنوع شدید اقلیمی، منابع آبی کافی و منابع خاک مناسب دراستان (چهارفصل) ،  زمینه برای کشت انواع محصولات باغی نظیر گردو، سیب، هسته داران، مرکبات، انگور، گلهای زینتی (گل رز، لاله، ..) زیتون و انار فراهم آمده است.

 امکان ایجاد صنایع تبدیلی برای افزایش ارزش افزوده محصولات باغی همراه با توسعه کشت این محصولات باعث جلوگیری از تلفات محصولات خواهد شد و همچنین سرمایه گذاری و توسعه فعالیتهای تولیدی در بخش باغبانی به علت اینکه نیاز به نیروی کار کارگری زیاد  دارد باعث ایجاد فرصتهای شغلی جدید خواهد شد و مشکل بیکاری را تا حدودی برطرف خواهد نمود .

صنایع دستی

 صنایع دستی بیانگر صنعت و هنر نیاکان و نمایشگر ذوق و هنرمردم هر کشور است.

در ایامی که ماشین بوجود نیامده بود وحتی دردورانی که حضور آن به گستردگی امروزه نبود این صنعت بود که حامی تمامی استعدادها و آفرینشهای سازندگی بشر بود. به همین دلیل است که امروز با نگاه به صنایع دستی هر قوم و قبیله ای می توان دریافت آن قوم درچه مرحله ای از صنعتگری بوده است.

صنعتگران این رشته با دغدغه فراوان تلاش می کنند میراث گذشتگان را به تصویر بکشند.

صنایع دستی و سوغات محلی استان شامل :

قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم، گبه، نمد، گچمه، سفره محلی، سیاه چادر، خور، زیربار، توبره، جای قران،گردو، عسل، روغن محلی،کره وکشک می باشد.

گیاهان دارویی

استان کهگیلویه وبویراحمد از لحاظ ویژگیهای آب وهوایی و اقلیمی، دارای پتانسیل های فراوانی در زمینه کشت انواع مختلف گیاهان بویژه گیاهان دارویی میباشد و از لحاظ داشتن گیاهان دارویی مقام اول درکشور را دارا می باشد. وفور صدها گونه گیاه ارزشمند دارویی، گیاهان رنگده، گونه های گیاهی معطر، گیاهان بهداشتی و پاک کننده، گونه های صمغی و صدها گونه گیاه ناشناخته در سراسر استان ثروت عظیمی است که با سرمایه گذاری و تاسیس کارخانجات فرآوری می توان با استفاده بهینه از این فرصت اقتصادی و صادرات فرآورده های مهم گیاهی شاهد رشد چشمگیری دراین بخش باشیم.

مهمترین گیاهان دارویی استان

به مهمترین گیاهان داریی استان می توان بهباریجه، آویش دنایی، کاسنی، شیرین بیان، گل گاوزبان، بابا آدم، بو مادران، شکر تیفال، ختمی، افدرا، دم اسب، بلوط و گلابی وحشی اشاره کرد.

پرورش آبزیان

امروزه به دلیل افزایش شدت برداشت آبزیان از منبع دریایی و اقیانوسها و همچنین باتوجه به اهمیت مصرف آبزیان از نظر بالا بودن کیفیت مناسب ماهی نسبت به سایر مواد گوشتی که با شعار ماهی غذای سلامتی نمود یافته است ضرورت تولید آبزیان جهت پاسخگویی به تقاضای روز افزون درشرایط کنترل شده را شدت می بخشد. ازسوی دیگر وجود نرخ بالای بیکاری دراستان، شناخت توانمندیها و سرمایه گذاری در بخش صنعت و همچنین بهترین منابع آب شیرین کشور پرورش آبزیان را به عنوان نوعی راهکار اشتغال زایی اجتناب ناپذیر می نماید تا بتوان تا حدودی از این نرخ بالای بیکاری استان کاست.

باتوجه به آب وهوای دوگانه (گرمسیر وسردسیری) ومنبع آبی بلاقوه از جمله ۱۸ رشته رودخانه کوچک و بزرگ، تعداد ۱۸۳ چمشه با دبی های مختلف و تعدادی برم و آبگیر و چاه و قنات محیط مساعدی را در این استان جهت مزارع پرورش ماهیان آب شیرین بخصوص خانواده آزاد ماهیان از جمله قزل آلای رنگین کمان، قزل آلای طلایی و ماهی آزاد فراهم نموده است.

  نفت وگاز

 استان کهگیلویه وبویراحمد باتوجه به منابع عظیم نفت و گاز دومین تولید کننده این صنعت کشور محسوب می شود و ۲۵ درصد نفت صادراتی کشور در این استان استحصال و با چهار خط لوله به جزیره خارک در استان بوشهر منتقل می شود. و دارای دو میدان نفتی مهم بنام های میدان نفتی گچساران و میادین نفتی بی بی حکیمه می باشد. میدان نفتی گچساران پس از میدان نفتی آسماری اهواز از بزرگترین میادن نفتی ایران است. بنابراین استان در زمینه ایجاد پالایشگاه صنایع پتروشیمی و صنایع پایین دستی نفت وگاز و سایر صنایع وابسته به نفت از توان بالایی برخوردار می باشد.

این استان دارای بزرگترین معدن فسفات کشور و همچنین دارای معادن مهمی از جمله معادن بوکسیت، معدن مس، ذخایرگوگرد، معدن سنگهای ساختمانی، معادن گچ میباشد.

آثار تاریخی

برخی از آثار تاریخی استان عبارتند از نقوش برجسته تنگ سولک در بخش لیکک شهرستان کهگیلویه، ستون سنگی دوگور دو پا در شهرستان گچساران، شهرتاریخی دهدشت، دژسلیمان درگچساران، پل پاتاوه،گور باستانی لما، قلعه کک کهزاد دنا، چهارطاقی خیر آباد، پل بریم و گنبد لیشتر.

 گردشگری

استان کهگیلویه و بویراحمد درقلب بلندی های پر فراز ونشیب به عروس سرسبز و بهشت اکوتوریسم زاگرس تبدیل شده است.

صنعت گردشگری صنعت تولید و مصرف است که توسعه آن همواره به افزایش اشتغال و درآمد ملی کمک کرده است و موجب ایجاد تقاضا برای بسیاری از کالاها و خدمات می گردد.

 یکی از اصلی ترین راههای برون رفت کشور از نفت سالاری رشد و توسعه صنعت توریسم  در اقصی نقاط کشور است. دراین راستا استان زیبا و کوچک کهگیلویه وبویراحمد به سبب داشتن جنگلهای زیبای بلوط، مزارع سرسبز و قلل مرتفع دنا و چشمه سارهای جوشان و رودخانه های خروشان می تواند با توسعه گردشگری یکی از قطب های مهم جذب گردشگران داخلی و خارجی باشد زیرا دراین استان نه تنها نفت و گاز بلکه جنگل و مرتع و جاذبه های  طبیعی  می توند درآمد زا باشد. دراین زمینه  همت مسئولین خدمت گذار و جوانان برومند را می طلبد که با رونق و توسعه فعالان بخش خصوصی ضمن ایجاد درآمد و افزایش اشتغال معرف خوبی از جاذبه های گردشگری استان برای جهانگردان باشیم.

فضای جغرافیایی و نوع آب وهوای یاسوج و دنا که در فصل بهار و تابستان از مراکز مهم تفریحی و گردشگری استان محسوب می شوند باعث گسترش صنعت  توریسم این شهرستانها خواهد شد.

 برخی از جاذبه های زیبای گردشگری استان به شرح ذیل است:

دریاچه کوه گل درشمال شرقی شهرتوریستی سیسخت

باغ چشمه بلقیس، ۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر چرام

چشمه میشی، ۵ کیلومتری شهر سی سخت در دامنه کوه دنا

آبشار توف شاه، ۱۰ کیلومتری ارتفاعات جنوبی دنا

آبشار دره ناری، ۶ کیلومتری جنوب دنا

آبشار تنگ پونک، ۵/۳ کیلومتری دنا

آبشار خامی باشت

آبشار یاسوج

آبشار بهرام بیگی حد فاصل بین پاتاوه ولوداب

آبشار خیمه، در مسیر جاده سوق به لنده روستای طرف خیمه

تنگ تامرادی،۵۴  کیلومتری جنوب غربی یاسوج

پیست اسکی کاکان یاسوج

تنگ گنجه ای و مهریان

پارک جنگلی یاسوج

شهر تاریخی بلاد شاپور دهدشت

سد کوثرگچساران

بناهای تاریخی بهمئی و لیشتر